စိတ္က်ျခင္း

စိတ္က်ျခင္း (Depression)
(www.crystalrays.net မွ ကိုMonster ရဲ႕ပုိစ္႔ကို ကူးယူေဖၚျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)

လူအမ်ားစုဟာ ဘ၀တစ္သက္တာမွာ တစ္ခါတစ္ရံစိတ္ဓာတ္က်ဆင္းတာနဲ႔ ၾကံဳရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီစိတ္ဓာတ္က်ဆင္းတာဟာ တာရွည္သြားရင္ ဒါမွမဟုတ္ အလြန္ဆိုးရြားသြားရင္ ေရာဂါရသြားတတ္ပါတယ္။ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက ဥပမာ မိသားစု၀င္ေတြ ဒါမွမဟုတ္ ရင္းႏွီးတဲ့မိတ္ေဆြေတြ ေသဆံုးသြားတာ၊ အလုပ္မွာ အဆံုးအရႈံးမ်ားတာေတြ ရွိတတ္ေပမယ့္ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သိသာတဲ့အေၾကာင္းရင္း မရွိတတ္ဘဲ စိတ္က်တဲ့လကၡဏာ ျပတတ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း လူသားအားလံုးရဲ့ ၂%ဟာစိတ္က်ေရာဂါခံစားရျပီး ေဆး၀ါးကုသခံေနရပါတယ္။ အသက္ ၂၀ နဲ႔ ၄၅ ႏွစ္အရြယ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာ
- ပံုမွန္လုပ္ေနက်လုပ္ငန္းေတြကို စိတ္၀င္စားမႈနည္းျခင္း
- အရည္အခ်င္းမရွိသလို ခံစားရျခင္း
- အလုပ္တြင္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မေကာင္းျခင္း
- အေၾကာင္းမရွိဘဲ မၾကာခဏ ငိုျခင္း
- အစာစားခ်င္စိတ္ မရွိျခင္း၊ စိတ္၀င္စားမႈမရွိျခင္း၊ မွတ္ဉာဏ္မေကာင္းျခင္း၊
- အိပ္ေရးပ်က္ျခင္း၊ နံနက္ေစာေစာ အိပ္ရာမွ ႏုိးေနျခင္း၊ ျပန္အိပ္လို႔ မရျခင္း
- စိတ္ေနစိတ္ထား ေျပာင္းလဲလာျခင္း
- သိပ္ဆိုးရြားလာပါက မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသျခင္း

ေရာဂါၾကာခ်ိန္
ရက္အနည္းငယ္မွ လေပါင္းမ်ားစြာထိ တာရွည္တတ္ပါတယ္။ ျဖစ္စမွ ေရာဂါဆိုးလာတယ္လို႔ ထင္ရေပမယ့္ လူနာအမ်ားစုဟာ ကုသမႈမခံယူဘဲနဲ႔ေတာင္ ေရာဂါသက္သာသြားတတ္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ
- ဘ၀မွာ ၾကီးမားတဲ့ေျပာင္းလဲမႈေတြေၾကာင့္ ဥပမာ လင္မယားကြဲတာ၊ အလုပ္ျပဳတ္သြားတာ၊ မိသားစု၀င္ေတြ ေသဆံုးသြားတာ။
- တခ်ိဳ႕ေရာဂါမ်ား ဥပမာ ေလျဖတ္တာ၊ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္တာ၊ ဂၽြတ္ေပြး (Psoriasis)၊ ေရယုန္။
- ေဟာ္မုန္း မညီမွ်မႈ၊ ဥပမာ ဓမၼတာ မေပၚခင္၊ ကေလးေမြးျပီး၊ မီးယပ္ေသြးဆံုးခ်ိန္။
- တခ်ိဳ႕ေဆး (ဥပမာ အိပ္ေဆး၊ သေႏၶတားေသာက္ေဆး။)
- ဦးေႏွာက္အတြင္း ဓာတုပစၥည္း (Biochemical) မညီမွ်မႈ။
- အားနည္းျခင္း၊ မတည္ျငိမ္ျခင္း (မိဘနဲ႔သားသမီး ဆက္ဆံေရး မေျပျပစ္ျခင္း)

အိမ္မွာ ဘယ္လိုကုမလဲ
- ေ၀ဒနာခံစားရသူေတြ ပံုမွန္အေနအထားျပန္ေရာက္ေအာင္ အားေပးျခင္း။
- စိတ္ဓာတ္က်ေနသူကို ခ်စ္ခင္ေနေၾကာင္းနဲ႔ သူ႔ကို လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာျပပါ။
- အလုပ္မွ ေခတၱနားျပီး ခရီးထြက္ခိုင္းပါ။
- ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ ေအရုိးဗစ္ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္မွ စိတ္ဓာတ္ျမွင့္တင္ေပးတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထုတ္ေပးပါတယ္။
- အရက္မေသာက္ပါနဲ႔။
- စိတ္ေျဖေလွ်ာ့တာေတြ လုပ္ေပးပါ။ ဟာသရုပ္ရွင္ၾကည့္တာ၊ ရယ္ေမာစရာ စာအုပ္ဖတ္တာေတြ လုပ္ပါ။
- သင္နဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ေနသူေတြမွာ စိတ္ဓာတ္က်ေနတယ္လို႔ သံသယရွိခဲ့ရင္ သူရဲ့ျပႆနာေတြ နားေထာင္ေပးျပီး သူ႔ကို အၾကံဉာဏ္ေပးပါ။

ဆရာ၀န္ကို ဘယ္အခ်ိန္ျပမလဲ
- ေရာဂါျဖစ္တာ ႏွစ္ပတ္ေက်ာ္ေနျပီး သက္သာမႈမရွိခဲ့ရင္
- ေ၀ဒနာခံစားရသူရဲ့ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းလာရင္
- ေ၀ဒနာခံစားရသူကို ႏွစ္သိမ့္မႈ မေပးႏုိင္ရင္
- မိမိကိုယ္မိမိ သတ္ေသႏုိင္တယ္လို႔ ထင္ျမင္ခဲ့ရင္

ဆရာ၀န္ ဘာလုပ္ေပးမလဲ
- လူနာရဲ့ရာဇ၀င္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေမးျမန္းျပီး ျပႆနာကို ေျဖရွင္းေပးပါမယ္။
- စိတ္ဓာတ္က်ေပ်ာက္ေဆး (Anti-depressants) ေတြ ေပးမယ္။
- ေ၀ဒနာသိပ္ဆိုးတယ္လို႔ထင္ရင္ စိတ္ေရာဂါကုဆရာ၀န္ထံ လႊဲေပးမယ္။