ႀကိဳ႕ထိုးျခင္း

ႀကိဳ႕ထုိးတာကို Hiccup, Hiccough လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဗမာအယူအဆကေတာ႔ ကေလးေတြႀကိဳ႕ထုိးရင္ မီးဖုိေခ်ာင္ထဲက တစ္ခုခု လူႀကီးေတြမသိေအာင္ (ခိုးစား) ထားလုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အစာအိမ္ခ်ဲ႔တယ္လုိ႔လည္း ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ လူလတ္ပိုင္းအရြယ္ႀကိဳ႕ထိုးရင္ေတာ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြက “ေဟ႔ေကာင္.. ဒီေန႔ မေသာက္ရေသးဘူးလား” လုိ႔စတတ္ပါတယ္။ လူႀကီး လူမမာ ႀကိဳ႕ထုိးျပီဆုိရင္ေတာ႔ ရုပ္ရွင္ထဲမွာဆို ေမ်ာက္မင္းအူသံဆိုင္း စတင္တီးပါေတာ႔တယ္။

ကဲ.. အဂၤလိပ္ေဆးပညာဘက္ကေန ၾကည္႔ရေအာင္..

ႀကိဳ႕ထုိးတာဟာ လူမ်ိဳးမေရြး အသက္အရြယ္မေရြး အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္တတ္တယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ လူေလာကထဲ၀င္မလာခင္ သေႏၶသားဘ၀ ကစလုိ႔ ႀကိဳ႕ထုိးႏိုင္ပါတယ္တဲ႔။ ႀကိဳ႕ထုိးတာဟာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အခ်ိန္တုိအတြင္း ဘာမွ လုပ္စရာမလုိပဲ အလုိလို ေပ်ာက္သြားေလ႔ ရွိပါတယ္။ ေတာ္ရံုနဲ႔ မေပ်ာက္ပဲ သံသရာရွည္ေနတတ္တဲ႔ ႀကိဳ႕မ်ိဳးကိုေတာ႔ ဗမာလုိ ႀကိဳ႕ႀကီးထုိး တယ္လုိ႔ေျပာပါတယ္။ Intractable Hiccups လုိ႔ေခၚပါတယ္။ အၾကာဆုံး ႀကိဳ႔ႀကီး ကမၻာ႔စံခ်ိန္ကေတာ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ျဖစ္ပါတယ္။ သတိျပဳရမွာက ၄၈နာရီထက္ပိုလာၿပီဆိုရင္ေတာ႔ ႀကိဳ႕ထုိးျခင္းကုိ သိပ္မေပါ႔ေစခ်င္ပါဘူး။

ႀကိဳ႕ဘာေၾကာင္႔ထုိးရလဲ။

ျဖစ္ေနၾက ႀကိဳ႕ကေလးေတြရဲ႕ အမ်ားစုကေတာ႔ အေၾကာင္းတစံုတရာမရွိပဲ အလုိလုိျဖစ္လာၾကတာပါ။ အစားမ်ားသြားျခင္း၊ အရက္ (သို႔) အ၀င္စူးရွသည္႔ အရည္မ်ားေသာက္မိျခင္း၊ အပူအစပ္စာ မ်ားစားျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ ေလထု အပူအေအး ရုတ္တရက္ ေျပာင္းသြားျခင္း၊ မီးခုိး (သို႔) ေဆးလိပ္ေငြ႕ ကို အခန္႔မသင္႔ ရွဴရွဴိက္မိျခင္း၊ ရုတ္တရက္ စိတ္လွဳပ္ရွားျခင္း စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

ျဖစ္ပံုကေတာ႔.. ရင္တားၾကြက္သားလုိ႔ေခၚတဲ႔ ရင္ဘတ္ပိုင္းနဲ႔ ၀မ္းဗိုက္ပိုင္း ကို ျခားထားတဲ႔ ၾကြက္သားျပင္ႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒီၾကြက္သားျပင္ကုိ အလုိအေလ်ာက္ လွုံေဆာ္ေပးတဲ႔ အာရံုေၾကာေတြ IC ေၾကာင္သြားလုိ႔ျဖစ္တာပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ လည္ေခ်ာင္းအ၀က အစာေရမ်ဳိအဆို႔ရွင္ အဖြင္႔အပိတ္ကလည္း Rhythm မကိုက္ေတာ႔ပဲ တအိအိ ဆိုတဲ႔ ႀကိဳ႕သံထြက္ေပၚလာရတာပါ။ ငါးဘ၀ကေန လူမျဖစ္ေသးခင္အခ်ိန္က Primitive reflex အၾကြင္းအက်န္လုိ႔လည္း Revolution Theory ဘက္ကေနေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ အိမ္မွာေမြးတဲ႔ ေရႊငါးကေလးေတြ ပါးစပ္နဲ႔ ပါးဟက္နဲ႔ အသက္ရွဴတာဟာ ႀကိဳ႕ထုိးျခင္းျဖစ္စဥ္နဲ႔ေတာ္ေတာ္ နီးစပ္ပါတယ္။ ထားပါေလ.. ေတာ႔ပစ္ကေခ်ာ္သြားေတာ႔မယ္။ အမွန္အတိုင္း ၀န္ခံရရင္ေတာ႔ အေနာက္တိုင္းေဆးပညာမွာလည္း ႀကိဳ႕ထုိးရျခင္းအေၾကာင္းကုိ မွဳန္၀ါး၀ါးပါပဲ။ Phrenic Nerve, Vagus Nerve, Sympathetic Chain T6-T12, Medullary Reticular, Hypothalmus စတာေတြကို အျပစ္ဖုိ႔ၾကပါတယ္။

သူ႔ဖာသာမေပ်ာက္ႏုိင္တဲ႔ ႀကိဳ႕ႀကီးထုိးတာ ႏွစ္ရက္ထက္ ပိုႀကာၿပီဆုိရင္ေတာ႔ ျဖစ္ေလ႔ရွိတဲ႔ သာမန္အခ်က္ေတြအျပင္ အေရးႀကီးတဲ႔ ေရာဂါေတြကိုပါ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားရပါေတာ႔မယ္။ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ဳိးေၾကာင္႔လည္း ႀကိဳ႔ႀကီးထုိးႏုိင္ပါသတဲ႔။ ဒါေတြကေတာ႔..

အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အဆုတ္အေအးပတ္၊ အဆုတ္အေျမွးေရာင္၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္၊

ႏွလံုးပုပ္၊ ႏွလံုးေရာင္၊ ရင္ေခါင္းေသြးလႊတ္ေၾကာမနံရံေဖာင္း၊

အစာအိမ္ေလဆန္နာ၊ အစာအိမ္နာ၊ အူသိမ္နာ၊ အူအတက္ေရာင္၊ အူမႀကီးေရာင္ေရာဂါ၊

ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာ^အၾကိတ္၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊

ေလျဖတ္၊ ေလျဖန္း၊ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ၊ ဦးေႏွာက္ပိုး၀င္၊ ဦးေႏွာက္ဒါဏ္ရာ၊

စိတ္လွဳပ္ရွားျခင္း၊ ထိတ္လန္႔ျခင္း၊ ေၾကာက္ျခင္း၊

ရင္တားၾကြက္သားေအာက္ျပည္တည္ျခင္း၊ အစာအိမ္ ရင္ေခါင္းထဲကြ်ံျခင္း၊

လည္ပင္းႀကီး၊ အာေခါင္ေရာင္၊ ဦးေႏွာက္အေမွးပါးေရာင္၊ မ်က္စိေရတိမ္၊

အစာအိမ္ခြဲစိတ္မွဳလုပ္ျပီးကာစအခ်ိန္၊ လည္ပင္းအေမာ႔လြန္ျခင္း၊ ေသြးထဲတြင္ ယူရီးယားမ်ားျခင္း၊ ဆိုဒီယမ္နည္းျခင္း၊ ပိုတက္ဆီယမ္နည္းျခင္း၊ သၾကားဒါတ္မမွ်ျခင္း၊ စတာေတြအျပင္ ဒိုင္ယာဇီပင္၊ ဒက္ဆာမီသာဇံုး စတဲ႔ ေဆးေတြေၾကာင္႔လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ေရးခဲ႔တဲ႔ ေရာဂါေတြျဖစ္ပါၿပီဆိုၿပီး စိတ္မဆင္းရဲပါနဲ႔၊ ဒါေတြေၾကာင္႔လည္း ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ သိထားရင္ရပါၿပီ။

ႀကိဳ႕ေရာဂါရဲ႕ကုထုံးေတြကလည္း ထူးေထြဆန္းျပားပါတယ္။ မ်ားေသာအာျဖင္႔ ေဆးျမီးတိုေတြနဲ႔ အရင္ စမ္းသပ္ၾကပါတယ္။ ေလ႔လာၾကည္႔ရေအာင္..

၁။ အသက္ေအာင္႔ေနစဥ္ ေရကုိ ခုႏွစ္ငံုတိတိ ဆက္တုိက္မ်ိဳပါ။

၂။ ၾကံရည္ခြက္ကိုင္းကုိ ညာလက္နဲ႔ကုိင္ပါ၊ ထုိညာလက္ကုိ သင္႔ရဲ႕ ဘယ္ဖက္ပါးဆီသို႔ လက္ကို လွည္႔လုိက္ပါ(လက္ေျပာင္းျပန္)၊ ထိုစဥ္ ခြက္ထဲမွေရကိုေသာက္ပါ။

၃။ တစ္ေယာက္ေယာက္အား သင္ရဲ႕အလစ္မွာ သင္႔ရဲ႕ေက်ာကုန္းကုိ ဗုန္းကနဲေနေအာင္ ရုိက္ခုိင္းပါ။

၄။ ပလတ္စတစ္အိတ္ အေလာေတာ္ဆိုက္ကို ပါးစပ္မွာ ကပ္ထားၿပီး အထဲသို႔ ပါးစပ္ျဖင္႔ ေလရွဴသြင္း ရွဴထုတ္လုပ္ေနပါ။ ႏွာေခါင္းမသံုးရပါ။

၅။ မတ္တပ္ရပ္၍ ပါးစပ္အျပည္႔ ေရငံုပါ၊ ထို႔ေနာက္ခါးကို ၾကမ္းျပင္သို႔ကိုင္းခ်လုိက္ပါ၊ ဦးေခါင္းသည္ ေဇာက္ထိုးျဖစ္ေနပါမည္၊ ထုိအခ်ိန္တြင္ ပါးစပ္ထဲမွေရကို မ်ဥ္း၍မ်ိဳပါ။

၆။ မိမိရဲ႕ အရွိဳက္ကို တေယာက္ေယာက္အား ခပ္ဆတ္ဆတ္ထုိးခုိင္းပါ(valsalva manoeuvre) ။ အားမလြန္ပါေစႏွင္႔။

ရ။ သၾကားပါးစပ္အျပည္႔ ၀ါးစားတာပါ။ ေရမေသာက္ရပါဘူး။ သၾကားမရွိရင္ ေကာ္ဖီမစ္ အမွုန္႔ တစ္ထုပ္လံုး ပါးစပ္ထဲထည္႔ ၀ါးပါ။

ဒါေတြနဲ႔မရေသးဘူးဆုိရင္ေတာ႔ ေဆးစသံုးရပါေတာ႔မယ္။

ေဆးအေပ်ာ႕ကေနစပါမယ္ Metochlopramide (Maxalon), Domperidone (Motilium-M) အရင္သံုးၾကည္႔ပါ။ မရဘူးဆုိရင္ေတာ႔ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာရံုေၾကာေရာဂါေတြမွာ ေပးေလ႔ရွိတဲ႔ Chlorpromazine (CPZ), Haloperidol, Phenytion, Sodium Valporate, Carbamazepine, Gabapentin ေတြစမ္းေပးရပါေတာ႔မယ္။ CPZ က ေတာ္ေတာ္ ေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။ က်ေနာ္ေရးထားတဲ႔ ေဆးေတြအားလံုး ဟာ အသံုးမတတ္ရင္ ဒုကၡေရာက္ႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ခုခုမလုပ္ခင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ အရင္တုိင္ပင္ပါ။

Lignocaine ဆိုတဲ႔ထံုေဆးကို အာေခါင္မွာျဖန္းတဲ႔ စာအုပ္ထဲမွာ မေတြ႔ဘူးတဲ႔ ကုထံုးတစ္ခုလည္းရွိပါတယ္။ ကင္ဆာ၊အဖု၊အၾကိတ္ ေၾကာင္႔ အာရံုေၾကာပိျပီး ႀကိဳ႕ထုိးေနသူေတြကိုေတာ႔ ခြဲစိတ္ၿပီး အာရံုေၾကာလြတ္သြားေအာင္လုပ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြကိုေတာ႔ Midazolam အိပ္ေဆးကို အေၾကာထဲသြင္းေပးၿပီး ႀကိဳ႕ထုိးသက္သာေအာင္လုပ္ေပးပါတယ္။

ႀကိဳ႕ထုိးျခင္းဟာ မကုသပဲ ၾကာလာမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ အစာအိမ္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္ေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါ၊ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါေတြအျပင္ အစာ ေရခန္းေျခာက္ျခင္းကုိလည္းျဖစ္ေစႏုိင္ပါသတဲ႔။

ဘာပဲေျပာေျပာ အင္မတန္မွ ေနမထိ ထုိင္မသာျဖစ္ေစတဲ႔ ႀကိဳ႔ထုိးျခင္းကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ မျဖစ္ေအာင္ဂရုစိုက္ၾကပါ။ အစာကို မဆန္႔မျပဲစားျခင္း၊ အပူ အစပ္မ်ားစာျခင္း၊ စူးရွေသာ ဂက္စ္ပါသည္႔ အရည္မ်ားေသာက္ျခင္း နဲ႔ မပါရင္မၿပီးတဲ႔ ေဆးလိပ္၊အရက္ အျပင္ ဗမာေဆး၊ ေဆးေမႊး စတာေတြနဲ႔ ကြမ္းစားျခင္းကုိလည္း တတ္ႏုိင္သမွ်ေရွာင္ၾကဥ္သင႔္ပါေၾကာင္း။