Acid reflux, Oesophagitis, Gastro-Oesophageal Reflux Disease (GORD)

ေလပူလွန္ျခင္း၊ အခ်ဥ္ျပန္ျခင္း၊ အစာေရမ်ိဳေယာင္ျခင္း

ဒီေရာဂါမ်ိဳးဟာ အစာအိမ္ထဲက အစာေခ်ရည္ အက္ဆစ္အခ်ဥ္ရည္ဟာ အစာအိမ္ (Stomach) ကေန အစာေရမ်ိဳ (Oesophagus) ထဲကို ေျပာင္းျပန္စိမ္႔၀င္လာရင္ျဖစ္ပါေတာ႔တယ္။ ရင္ပူျခင္း အပါအ၀င္ တျခားေရာဂါလကၡဏာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အစာေခ်ရည္ အက္ဆစ္ အထြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတဲ႔ ေဆး၀ါးမ်ားနဲ႔ ကုသရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႔လူမ်ားအဖို႔ ေဆးကို ရက္တိုေသာက္ရံုျဖင္႔ သက္သာသြားႏုိင္ေပမယ္႔ တစ္ခ်ိဳ႔အဖို႔မွာေတာ႔ ေဆးကို စဲြေသာက္ရတတ္ပါတယ္။

အစာေရမ်ိဳ (Oesophagus) ႏွင္႔ အစာအိမ္ (Stomach) တုိ႔ အေၾကာင္း
က်ေနာ္တို႔ အစာစားလိုက္တဲ႔အခါ အစာမ်ားဟာ လည္ေခ်ာင္းမွတဆင္႔ အစာေရမ်ိဳကို ျဖတ္ျပီး အစာအိမ္ထဲ ၀င္ေရာက္သြားၾကပါတယ္။ အစာအိမ္နံရံမွာရွိတဲ႔ ဆဲလ္မ်ားဟာ အက္ဆစ္အပါအ၀င္ အစာေခ်ရည္မ်ားကို ထုတ္လုပ္ၾကပါတယ္။ အက္ဆစ္ေတြနဲ႔ အျမဲလိုထိေတြ႔ေနရတဲ႔ အစာအိမ္နံရံကဆဲလ္မ်ားကို အက္ဆစ္ဒါဏ္ကိုခံႏုိင္ေအာင္ (mucus) လုိ႔ေခၚတဲ႔ ျပစ္ခြ်ဲခြ်ဲ အရာတစ္မ်ိဳးနဲ႔ ဖံုးအုပ္ အကာအကြယ္ျပဳထားပါတယ္။ ဒီလုိမ်ိဳး အက္ဆစ္ကာကြယ္ေရးစနစ္ဟာ အစာေရမ်ိဳနံရံကဆဲလ္ေတြမွာ အလြန္နည္းပါတယ္။

အစာေရမ်ိဳရ႕ဲ အဆံုး - အစာအိမ္ထဲ၀င္လု၀င္ခင္ေလးမွာေတာ႔ တလမ္းသြားရွဳံ႕ၾကြက္သား (sphincter) ရွိပါတယ္။ သူဟာ အစာေတြအစာေရမ်ိဳကေန ဆင္းလာရင္ ေလွ်ာ႔ေပး^ဖြင္႔ေပးေပမယ္႔ ပုံမွန္အားျဖင္႔ေတာ႔ အစာအိမ္ထဲကအစာေတြ အစာေရမ်ိဳထဲကုိ ေျပာင္းျပန္ ျပန္မလာႏုိင္ေအာင္ ၾကံဳ႕ထားျပီး တင္းတင္းစိလွ်က္ရွိပါတယ္။ (စအုိ၀က ရွဳံၾကြက္သားနဲ႔ သေဘာတရားျခင္းတူတူပါပဲ။)

ေလပူလွန္ျခင္း၊ အစာေရမ်ိဳေယာင္ျခင္းဆိုတာ ဘာလဲ
ေလပူလွန္ျခင္း၊ အခ်ဥ္ျပန္ျခင္းဆိုတာ အစာအိမ္ထဲက အက္ဆစ္ေတြ အစာေရမ်ိဳထဲ စိမ္႔၀င္လာလုိ႔ျဖစ္ရတာပါ။ စိမ္႔၀င္လာတဲ႔ အက္ဆစ္ေတြဟာ အက္ဆစ္ကာကြယ္ေရးစနစ္ခ်ိဳ႔တဲ႔တဲ႔ အစာေရမ်ိဳနံရံကို သြားျပီး စားေလာင္တဲ႔အတြက္ အစာေရမ်ိဳေယာင္ျခင္း ျဖစ္ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႔လူမ်ားရ႕ဲ အစာေရမ်ိဳကေတာ႔ အက္ဆစ္ဒါတ္ကို ေတာ္ေတာ္ေလးခံႏုိင္တဲ႔ အတြက္ အခ်ဥ္ျပန္ျခင္းသာျဖစ္ျပီး အစာေရမ်ိဳကေတာ္ရံုနဲ႔ မေယာင္ပါဘူး။ ဒီလုိ ေလပူလွန္ျခင္း၊ အခ်ဥ္ျပန္ျခင္း၊ အစာေရမ်ိဳေယာင္ျခင္း စတဲ႔ဟာေတြကို တစ္ေပါင္း တစ္စည္းထဲ Gastro-Oesophageal Reflux Disease GORD လုိ႔ေခၚပါတယ္။























ေရာဂါလကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ
ရင္ပူျခင္း (Heart burn) ဟာ အဒိကလကၡဏာပါပဲ။ ရင္ညြန္႔ကေန လည္ပင္းထိ ပူေနပါတယ္။ ံ(Heart burn) ဆုိေပမယ္႔ ႏွလံုးႏွင္႔ လားလားမွ မဆုိင္ပါဘူး။

ရင္ညြန္႔နားေအာင္႔ျခင္း၊ အန္ခ်င္ျခင္း၊ ေလခ်ဥ္တက္ျခင္း၊ ဗုိက္ကယ္၊ ရင္ျပည္႔ျခင္း၊ ေရေႏြးပူပူေသာက္လွ်င္ လည္ေခ်ာင္းတေလွ်ာက္ပူဆင္းသြားျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလကၡဏာေတြဟာ ေပၚလိုက္ေပ်ာက္လုိက္ပါ။ အထူးသျဖင္႔ အစာစားျပီးစမွာ ဆုိး၀ါးတတ္ပါတယ္။

ရွားရွားပါးပါးလကၡဏာေတြကေတာ႔ ညဖက္လည္ေခ်ာင္းယားျပီးေခ်ာင္းဆုိးျခင္းနဲ႔ ရင္ဘတ္မတရားေအာင္႔ျခင္းတုိ႔ပါပဲ။ (တစ္ခါတစ္ေလ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ေတာင္ မွားႏုိင္တယ္)

ဘာေၾကာင္႔ အက္ဆစ္ ေျပာင္းျပန္ လွန္တက္ ယိုစိမ္႔ရသလဲ
ရွံဳၾကြက္သားေကာင္းေကာင္းအလုပ္မလုပ္ေတာ႔လုိ႔ပါ။ ဘာေၾကာင္႔ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းမလုပ္ရသလဲကေတာ႔ တခါတေလ အေၾကာင္းရင္း ရွာမရပါ။ ဗိုက္ထဲမွာ တင္းအား မ်ားလာတဲ႔ အခါမ်ိဳးေတြမွာေတာ႔ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ အစာအမ်ားၾကီးစားထားျခင္း၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္၊ အေရွ႕ကိုကုန္းထုိင္ေနျခင္း။ အနည္းဆံုး လူ၃ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ မၾကာခဏ ဒီေရာဂါခံစားေနၾကပါတယ္။

အ၀လြန္သူမ်ား၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ား၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ား၊ အရက္ေသာက္မ်ားသူမ်ား၊ အစာအိမ္ကြ်ံေရာဂါ (hiatus hernia) ရွိသူမ်ား၊ အသက္ ၃၅-၆၄ႏွစ္ၾကား တို႔မွာပိုျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လုိစမ္းသပ္မွဳေတြရွိလည္း
ပံုမွန္ေရာဂါလကၡဏာမ်ားရွိရင္ေတာ႔ ေဆး၀ါးေလးပဲ တန္းေပးပါတယ္။ သာမန္ကုထံုးနဲ႔မသက္သာဘူး၊ ေရာဂါလကၡဏာျပင္းတယ္၊ သာမန္လကၡဏာေတြနဲ႔မတူတဲ႔သူဆိုရင္ေတာ႔ အစာေရမ်ိဳမွန္ေျပာင္းၾကည္႔ရပါတယ္။ အစာေရမ်ိဳနံရံမွာ အက္ဆစ္ေလာင္ေနလို႔ နီရဲရဲေလးျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

အစာေရမ်ိဳရ႕ဲ အက္ဆစ္ဒါတ္ ကိုလည္းစစ္လုိ႔ရပါတယ္။

ႏွလံုးေရာဂါ အပါအ၀င္ တျခားေရာဂါမ်ားနဲ႔ ခြဲလုိ႔မရရင္ေတာ႔ ECG, Chest Xray စတာတို႔ လုပ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။

သက္သာေအာင္ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ
ေဆးလိပ္ - ေဆးလိပ္မွာပါတဲ႔ ဒါတ္တခ်ိဳ႔ဟာ ရွဳံၾကြက္သားကို ေလ်ာ႔ေစတဲ႔အတြက္ ေရာဂါပိုဆိုးေစပါတယ္။

အစားအေသာက္ - တစ္ခ်ဳိ႔အစားအေသာက္ေတြကိုေရွာင္ရပါမယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ မတူၾကတဲ႔အတြက္ မိမိဖာသာ သီးသန္႔ သတိထားၿပီးေရွာင္ဖုိ႔လုိတာေရွာင္ရမွာပါ။ ပူေသာ၊ စပ္ေသာ၊ အစာမ်ား၊ ပူေသာအရည္မ်ား၊ ေကာ္ဖီ၊ အရက္၊ ေခ်ာကလက္၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး စတာေတြကေတာ႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ျဖစ္ေစပါတယ္။

ေဆး၀ါးအခ်ိဳ႔ - Aspirin, Ibuprofen စေသာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအခ်ိဳ႔၊ Diazepam, Nifedipine, Nitrate စေသာ ေဆးမ်ားကလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။

အ၀လြန္ျခင္းေၾကာင္႔လည္း ျဖစ္ေစတာမို႔ ၀ိတ္ခ်ရပါမယ္။

အေနအထုိင္ - ပက္လက္လွဲျခင္း၊ အေရွ႕သို႔ကုန္းထုိင္ျခင္း၊ ပုဆိုး တင္းတင္းစည္းထားျခင္း တို႔ေၾကာင္႔ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ညဖက္ျဖစ္တတ္တဲ႔သူမ်ား အေနျဖင္႔ မအိပ္ခင္ ၃နာရီအလိုကတည္းက ဘာမွမစားသင္႔ေပ၊ ၂နာရီ အလိုကတည္းက ဘာမွ မေသာက္သင္႔ေပ။ ကုတင္ရ႕ဲေခါင္းပိုင္းကုိျမွင္႔ထားသင္႔တယ္။

ကုသျခင္း
၁. Antacids
- Digene, Gelmag, Hydrosil, Ulta, Kremil-S, Gaviscon စေသာ ၀ါးစားရတဲ႔ ေလေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ အညႊန္းထက္မမ်ားေစပဲ လုိအပ္သေလာက္ စားရပါမယ္။

၂. Acid Suppressing Medicine - ဆရာ၀န္ညႊန္မွေသာက္သင္႔ပါတယ္
- Proton Pump Inhibitor (PPI) - meprazole, lansoprazole, pantoprazole, rabeprazole, and esomeprazole
- H2 antagonist - cimetidine, famotidine, nizatidine, and ranitidine


၃. Prokinetics - ဆရာ၀န္ညႊန္မွေသာက္သင္႔ပါတယ္
- domperidone, metoclopramide

၄. ခြဲစိတ္ကုသျခင္း - အစာေရမ်ိဳေအာက္ပုိင္း ရွဳံၾကြက္သားကို နဲနဲေလး ဆြဲတင္းလုိက္တဲ႔ ခြဲစိတ္မွဳမ်ိဳးလုပ္လို႔ရေနပါျပီ။

အစာေရမ်ိဳေယာင္ျခင္းရဲ႕ေနာက္ဆက္တဲြျပႆနာမ်ား
၁။ ခဏခဏေယာင္လုိက္ အနာျဖစ္လုိက္ဆိုရင္ အစာေရမ်ိဳရ႕ဲ ေအာက္ပိုင္းနားဟာ အနာရြတ္တက္လာျပီး ပံုမွန္ထက္က်ဥ္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒါမ်ိဳးျဖစ္တာ ရွားပါတယ္။

၂။ အစာေရမ်ိဳေအာက္ပုိင္းက ဆဲလ္ေတြ ပံုေျပာင္းသြားပါတယ္။Barrett's Oesophagus လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲသလို ဆဲလ္ေတြပံုေျပာင္းသြားရင္ ကင္ဆာျဖစ္ဖုိ႔ပုိျပီး အခြင္႔အလမ္းမ်ားလာပါတယ္။Barrett's Oesophagus ျဖစ္ေနတဲ႔လူ ၁၀၀ မွာ ၁ ေယာက္ ၂ ေယာက္ေလာက္ ကင္ဆာဘက္ေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္။

၃။ အစာေရမ်ိဳကင္ဆာ ဟာသာမန္လူေတြမွာထက္ အခုလို အစာေရမ်ိဳေယာင္ေရာဂါရွိတဲ႔သူေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင္႔ေတာ႔ အခုလုိ ဆုိး၀ါးတဲ႔ေနာက္ဆက္တဲြေတြ မျဖစ္ၾကပါဘူး။ အစာမ်ိဳခ်ရင္နာေနမယ္၊ အစာမ်ိဳရခက္မယ္၊ အစာလည္ေခ်ာင္းတေနရာရာမွာ ကပ္ေနတယ္လို႔ ခံစားရရင္ေတာ႔ ဆရာ၀န္ကို ေျပာျပရပါမယ္။


Original Content http://www.patient.co.uk/showdoc/23068673

ျမန္မာက်ဴးပစ္ဖုိရမ္တြင္ တင္ၿပီးျဖစ္သည္။